Οινιάδες

Στις εκβολές του Αχελώου, πέντε χιλιόμετρα δυτικά από την κωμόπολη της Κατοχής, βρίσκεται ο παραμυθένιος λόφος Τρίκαρδος, πάνω στον οποίο στεκόταν τα αρχαία χρόνια η πιο πολιτισμένη πόλη της αρχαιοελληνικής Εσπέριας Στερεάς, οι Οινιάδες. Το όνομά της προέρχεται από τη λέξη οίνος, που ίσως προήλθε από τις αυτοφυείς άγριες κληματαριές, που αφθονούσαν στα μέρη και ως πρόσφατα...

Η άλλη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την ήρεμη άμπελο και τον οίνο, αφού στην περιοχή υπάρχουν ακόμα και σήμερα πολλά αμπέλια, από τα οποία παράγεται το περίφημο Κατοχιανό κρασί.

Όπως μας λέει ο Θουκυδίδης, η περιοχή των Οινιαδών το χειμώνα λίμναζε από τα νερά του Αχελώου και έκανε τη στρατοπέδευση σε αυτή αδύνατη. Την εποχή αυτή μάλιστα ο ποταμός ήταν πλωτός μέχρι την πόλη Στράτος. Σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο, οι κάτοικοι των Οινιαδών ήταν ποιμένες και ονομάζονταν Ερυσιχαίοι και η πόλη Ερυσίχη. Η Ερυσίχη ήταν τοπική ηρωίδα και κόρη του Αχελώου. Η αρχαία πόλη απείχε περίπου 7 χιλιόμετρα από τη θάλασσα και επικοινωνούσε με αυτή μέσω του ποταμού Αχελώου, που, όπως είπαμε, ήταν πλωτός.

Τα επιβλητικά τείχη του Τρίκαρδου, που περιζώνουν τη σπουδαία πόλη, σώζονται σε μεγάλο ύψος, όπως και ο μεγαλόπρεπος κόκκινος πύργος. Κοντά σε αυτόν βρίσκεται η λεγόμενη λοξή πύλη, που από πλευράς κατασκευής αποτελεί μια καινοτομία των Ακαρνάνων τειχοποιών. Από την πύλη αυτή άρχιζε ο δρόμος, συχνά λαξευμένος στο βραχώδες έδαφος, που οδηγούσε στο κέντρο της πόλης. Στο κέντρο της πόλης ήταν το θέατρο και πολλά δημόσια κτήρια. 

Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο οι Οινιάδες τάχτηκαν με το πλευρό των Πελοποννησίων, αντίθετα από τους υπόλοιπους Ακαρνάνες, που ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων. Την πόλη πολιόρκησε ο Περικλής με τον Αθηναϊκό στόλο, χωρίς όμως να μπορέσει να την καταλάβει. Τον τέταρτο χρόνο του πολέμου (427 π.Χ.) την πολιόρκησε και ο Αθηναίος στρατηγός Φορμίωνας, χωρίς να μπορέσει και αυτός να την εκπορθήσει. Τον όγδοο χρόνο του πολέμου οι Οινιάδες αναγκάστηκαν από τους υπόλοιπους Ακαρνάνες να ταχτούν και αυτοί στην Αθηναϊκή Συμμαχία. 

Ο Φίλιππος ο Γ΄ της Μακεδονίας τον 4ο π.Χ. αι. βρήκε την πόλη έρημη και τα τείχη της σε άσχημη κατάσταση. Βλέποντας τη στρατηγική της θέση, επισκεύασε τα τείχη της πόλης και ενίσχυσε την ακρόπολή της. Επίσης, τείχισε το λιμάνι και τα νεώρια (ναυπηγεία) και επιχείρησε να χτίσει τείχος από το λιμάνι μέχρι την ακρόπολη. Την περίοδο της Ρωμαϊκής κατάκτησης το όνομα της πόλης σβήνει και δεν αναφέρεται πλέον. 

Στις εκβολές του Αχελώου βρίσκονται οι Εχινάδες νήσοι (Πεταλάς, Ελαφονήσι, Δουλίχιο, Οξειά, Κουνέλι κ.α.). Μερικές από αυτές ενώθηκαν με τη στεριά λόγω των προσχώσεων του ποταμού (Αρτεμία, Διόνι, Μεγάλο Βουνί, Μικρό Βουνί, Πετρίνα, Μαυρονήσι κ.α.). Ο Όμηρος ονομάζει τα νησιά αυτά Θοαίς και τον Αχελώο Θόα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Εχινάδες ήταν ωραίες νύμφες που ο Αχελώος τις μεταμόρφωσε σε νησιά. Ο Όμηρος αναφέρει τον βασιλιά των Εχινάδων Μέγη, γιο του βασιλιά της Ήλιδας Φυλέα, που έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Τροίας επικεφαλής 40 πλοίων («Μέγης ατάλαντος Άρηι Φυλεΐδης, ον τίκτε Διί φίλος ιππότα Φυλεύς..», Ιλ. Β 627-628).

Το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι κτισμένο σε υπέροχη τοποθεσία και έχει περισσότερες από 900 θέσεις σε 23 σειρές, που χωρίζονται κάθετα σε 7 κερκίδες. Τα δύο τρίτα των κερκίδων του θεάτρου είναι λαξευμένες σε συμπαγή βράχο και είναι ένα πραγματικό θαύμα της υπομονής των αρχαίων τεχνιτών. Η πρώτη φάση της κατασκευής του πρέπει να έγινε τον 4ο π.Χ. αι., ενώ το προσκήνιό του έγινε το 3ο π.Χ. αι. Στα πρώτα εδώλια αριστερά υπάρχουν επιγραφές σχετικά με απελευθερώσεις δούλων, που χρονολογούνται ανάμεσα στον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ. Το θέατρο ανακαλύφθηκε τον 1900 από έναν Αμερικάνο αρχαιολόγο, ενώ ο καθαρισμός του έγινε το 1986 από την ΣΤ’ Εφορεία Προϊστοριών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Σήμερα το θέατρο διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση και τα τελευταία χρόνια το Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με τη τοπική αυτοδιοίκηση, διοργανώνουν θεατρικές παραστάσεις και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Γ. Σ. Μπαρμπαρούσης

Φώτο από το βιβλίο: Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού. Εκδ. ΥΠΕΧΩΔΕ-Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου, 2009.